بـررسـی تــأثیـر سبک معماری و مناسبات فرهنگی ـ هنری ایرانی در ساخت بقعه خراسان لاهور

مهم ترین جلوه معماری مذهبی جهان اسلام، طراحی و ساخت مسجد بوده که در این میان مساجد ایران در ارائه وتجسم شکوه و جلال و جمال عالم قدسی در خانه خدا نقش مهمی ایفا کرده اند. مکتب معماری خراسان شیوه ای بود که با آن مساجد چهار ایوانی در خراسان بزرگ شکل گرفت و آرام آرام شرق و غرب دنیای اسلام را در نوردید و وارد شبه قاره هند و پاکستان شد. در دوره گورکانیان هند و اوج ساخت شاهکارهای معماری آن عصر که در زمان شاه جهان می باشد و معاصر پیدایش مکتب اصفهان در هنر و معماری ایران بوده، شاهد بنای مسجدی به نام وزیرخان هستیم که مورخان آن را بقعه خراسان نامیده اند. در این مقاله، تاریخ مختصات و مشخصات معماری و ویژگی های این مسجد با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و منابع بومی و همچنین بررسی میدانی مورد ارزیابی قرار گرفته و نشان داده شده که چگونه در ساختمان آن ستوه معماری خراسان و تزیینات وابسته به معماری مکتب اصفهان درهم آمیخته و نمونه کوچکی از ترکیب «مسجد ـ مدرسه، مزار، بازار» با تقلیدی همه جانبه از مجموعه حرم مطهر حضرت رضا(ع)، مسجد گوهرشاد، مدرسه های دینی و بازار پیوسته به آن، در لاهور پاکستان شکل گرفته و نمادی ماندگار از تأثیر نفوذ فرهنگ و هنر ایران اسلامی در طی قرون گردیده است.